สสส.สานพลังภาคี พัฒนาธนาคารสื่อสร้างสรรค์สู่การพัฒนาเด็กปฐมวัย

ในโลกที่เทคโนโลยีและสื่อดิจิทัลกำลังเข้ามามีบทบาทในทุกมิติของชีวิต แนวคิดเรื่อง “สื่อสุขภาวะ” เกิดจากการสนับสนุนจากสำนักสร้างเสริมระบบสื่อและสุขภาวะทางปัญญา (สำนัก11) สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ(สสส.) ภายใต้การบริหารงานโดยกลุ่มwearehappy.องค์กรสาธารณประโยชน์

“สื่อสุขภาวะ” ช่วยสร้างความสมดุลระหว่างการเรียนรู้ผ่านสื่อและการพัฒนาของเด็กปฐมวัย แนวคิดนี้มุ่งเน้นการสร้างและใช้สื่อที่ไม่เพียงช่วยส่งเสริมพัฒนาการครบทุกด้าน (กาย, อารมณ์-จิตใจ, สังคม, และสติปัญญา) แต่ยังทำให้เด็กเข้าถึงสื่อที่ปลอดภัยและเหมาะสมกับช่วงวัยของเขาด้วย

หนึ่งในตัวอย่างที่เป็นรูปธรรมของแนวคิดนี้คือ “ธนาคารสื่อสร้างสรรค์” ซึ่งดำเนินการโดยศูนย์พัฒนาเด็กเล็กบ้านกลิ้งกลอง ตำบลนาเมืองเพชร อำเภอสิเกา จังหวัดตรัง ภายใต้การดูแลของครูผู้ปฐมวัยมีความมุ่งมั่นอย่าง ครูอารีย์ ดำมีศรี   (ครูมิก)  และ ครูสุคนธา ศรีเรือง  (ครูเอ๋)

ธนาคารสื่อสร้างสรรค์ถูกออกแบบขึ้นเพื่อให้เด็กปฐมวัยสามารถเข้าถึงสื่อการเรียนรู้ที่เหมาะสม โดยไม่จำเป็นต้องพึ่งพาสื่อราคาแพง แต่เน้นการใช้วัสดุที่เรียบง่าย สามารถสัมผัสและใช้งานได้จริง มีขั้นตอนดำเนินงานที่ชัดเจน ได้แก่

1. ผลิตสื่อ: การออกแบบและผลิตสื่อที่ส่งเสริมพัฒนาการเด็กในทุกมิติ เช่น บล็อกไม้, บัตรคำ, หรือของเล่นทำมือ
2. ทดลองใช้: ทดสอบการใช้สื่อกับเด็กเพื่อให้แน่ใจว่าสื่อเหมาะสมและปลอดภัย
3. ให้ยืม: ครูสาธิตการใช้สื่อให้ผู้ปกครองก่อน จากนั้นเปิดโอกาสให้ผู้ปกครองนำสื่อไปใช้ที่บ้าน
4. ส่งคืน: สื่อที่ยืมไปจะต้องส่งคืนทุกชิ้น แม้ว่าจะมีการชำรุดเสียหาย เพื่อฝึกความรับผิดชอบทั้งเด็กและผู้ปกครอง
5. ประเมินผล: การประเมินผลการใช้สื่อเพื่อพิจารณาประสิทธิภาพ เช่น ดูพฤติกรรมเด็กที่เปลี่ยนแปลงไปในทางที่ดี
6. บันทึกหลักฐาน: เก็บภาพกิจกรรมและแบบบันทึกพฤติกรรมเด็กเพื่อติดตามพัฒนาการ

 โดย ครูมิก และครูเอ๋ กล่าวถึงจุดมุ่งหมายของธนาคารสื่อสร้างสรรค์ ว่า มี 4 ข้อ คือ  1) สร้างสื่อการเรียนรู้ที่เหมาะสมกับพัฒนาการของเด็ก  2) ช่วยให้เด็กเข้าถึงสื่อคุณภาพ โดยไม่ต้องพึ่งพาสื่อราคาแพง   3) กระตุ้นการเรียนรู้ผ่านการเล่นและการสำรวจที่เหมาะสมกับวัย และ 4) จัดหาสื่อที่สนับสนุนการเรียนรู้ให้กับครูและผู้ปกครอง

            นางสาวสายใจ คงทน หัวหน้าโครงการ มหัศจรรย์นิเวศสื่อสุขภาวะเพื่อเด็กปฐมวัย  ได้ให้  ข้อแนะนำสำหรับผู้ปกครอง ในการสร้างสุขภาวะที่ดีผ่านแนวคิดธนาคารสื่อสร้างสรรค์  โดย การมีส่วนร่วมของผู้ปกครองเป็นหัวใจสำคัญที่ช่วยให้เด็กปฐมวัยเติบโตอย่างสมดุลและมีสุขภาวะที่ดี ในฐานะพ่อ แม่ หรือผู้ปกครอง  สามารถนำแนวคิดจาก “ธนาคารสื่อสร้างสรรค์” ไปปรับใช้ในชีวิตประจำวัน เพื่อสนับสนุนการเรียนรู้และพัฒนาการของลูกได้อย่างมีประสิทธิภาพ  ด้วยการ

• ชวนลูกทำของเล่นหรือสื่อการเรียนรู้ เช่น บัตรคำจากกระดาษเหลือใช้ ทำสมุดวาดภาพด้วยมือ หรือประดิษฐ์เครื่องดนตรี สื่อเสียง จากวัสดุเหลือใช้ เช่น กระป๋อง ขวดน้ำ
• การทำกิจกรรมร่วมกันช่วยเสริมสร้างความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างพ่อ แม่ และลูก
• ใช้โอกาสในชีวิตประจำวันเป็นกิจกรรมการเรียนรู้ เช่น นับจำนวนผลไม้ในตะกร้า เล่าเรื่องราวเกี่ยวกับวัตถุในบ้าน หรือชวนลูกวางแผนทำงานบ้านเล็กๆ งานครัว งานสวน งานอาชีพของพ่อแม่ ผู้ปกครอง
• สนับสนุนการเรียนรู้แบบลงมือทำ เช่น ทำขนมง่ายๆ ปลูกผักเล็กๆ หรือดูแลสัตว์เลี้ยง
• ใช้ของเล่นหรือวัสดุที่หาได้ง่ายในบ้าน เช่น ขวดพลาสติกสำหรับทำของเล่นเสียง, กระดาษลังสำหรับทำบัตรคำ หรือน้ำ ทรายสำหรับเล่น เสริมพัฒนาการ

แนวคิดเรื่อง “สื่อสุขภาวะ” เน้นการใช้สื่อเป็นตัวกลางที่สร้างการเรียนรู้และเสริมสร้างสุขภาวะใน 4 ด้าน (กาย, อารมณ์-จิตใจ, สังคม, สติปัญญา) สื่อที่เหมาะสมไม่จำเป็นต้องมีราคาแพง แต่ควรเป็นสื่อที่ช่วยกระตุ้นการพัฒนาผ่านกิจกรรมสร้างสรรค์ เช่น การเล่นบทบาทสมมุติ การเล่านิทาน หรือการเล่นเกมเรียนรู้

• Facebook
• X
• Line