บทความวิเคราะห์สถานการณ์ชายแดนไทยในปี 2025

บทความวิเคราะห์สถานการณ์ชายแดนไทยในปี 2025

ความท้าทายและแนวทางการจัดการ

โดย รัตนพัฒน์ ปีวิเศษกุลเดช อดีตเลขานุการคณะกรรมาธิการกิจการชายแดน รัฐสภา

บทนำ

ประเทศไทยมีเขตแดนติดกับประเทศเพื่อนบ้านรวมความยาวประมาณ 5,656 กิโลเมตร ซึ่งเป็นทั้งโอกาสและความท้าทายในการบริหารจัดการด้านความมั่นคง เศรษฐกิจ และสังคม ในปี 2025 สถานการณ์ชายแดนไทยเผชิญกับปัญหาหลายประการที่ต้องการการวิเคราะห์และแนวทางการจัดการที่เหมาะสม โดยเฉพาะอย่างยิ่งประเด็นปัญหาการรุกล้ำเขตแดนที่ทวีความซับซ้อนขึ้น ซึ่งจำเป็นต้องได้รับการแก้ไขอย่างจริงจังและรอบด้าน

1. สถานการณ์ชายแดนไทย-เมียนมา

ชายแดนไทย-เมียนมามีความยาวประมาณ 2,401 กิโลเมตร เป็นพื้นที่ที่มีความเปราะบาง เนื่องจากสถานการณ์ความไม่สงบภายในเมียนมา ส่งผลให้มีผู้ลี้ภัยกว่า 90,000 คนอาศัยอยู่ในค่ายผู้ลี้ภัย 9 แห่งตามแนวชายแดน การบริหารจัดการผู้ลี้ภัยเหล่านี้เป็นความท้าทายที่ต้องการความร่วมมือระหว่างประเทศและองค์กรระหว่างประเทศอย่างต่อเนื่อง

2. ปัญหาการปักปันเขตแดนและการรุกล้ำเขตแดนของทหารกัมพูชา

เขตแดนไทย-กัมพูชามีความยาวประมาณ 798 กิโลเมตร โดยบางส่วนเป็นเขตแดนที่กำหนดตามสันปันน้ำและร่องน้ำลึก ซึ่งอาจมีการเปลี่ยนแปลงตามธรรมชาติ เช่น การเปลี่ยนทางเดินของแม่น้ำ การเปลี่ยนแปลงเหล่านี้อาจส่งผลต่อเส้นเขตแดนและความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ

สิ่งที่เพิ่มเติมและต้องเน้นย้ำคือ ปัญหาการรุกล้ำเขตแดนของทหารกัมพูชาในพื้นที่ทับซ้อนและพื้นที่ที่ยังไม่มีการปักปันเขตแดนที่ชัดเจน เหตุการณ์เหล่านี้เกิดขึ้นเป็นระยะ ส่งผลกระทบต่อความมั่นคง อธิปไตย และความรู้สึกของประชาชนในพื้นที่ชายแดน การแก้ไขปัญหานี้ต้องการความเข้าใจอย่างลึกซึ้งในข้อตกลงและแผนที่เขตแดนที่มีอยู่ รวมถึงการใช้กลไกทางการทูตและทางกฎหมายระหว่างประเทศอย่างมีประสิทธิภาพ ไม่ใช่เพียงแค่การพูดคุยในระดับปฏิบัติการเท่านั้น

3. ความมั่นคงในจังหวัดชายแดนภาคใต้

จังหวัดชายแดนภาคใต้ของไทยยังคงเผชิญกับปัญหาความไม่สงบที่มีความซับซ้อนและละเอียดอ่อน การแก้ไขปัญหานี้ต้องอาศัยมาตรการที่ครอบคลุมทั้งด้านความมั่นคง การพัฒนาเศรษฐกิจ และการส่งเสริมความเข้าใจระหว่างวัฒนธรรม รวมถึงการป้องกันการแทรกซึมและการเคลื่อนไหวของกลุ่มที่ไม่หวังดีตามแนวชายแดน

4. ผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงทางภูมิรัฐศาสตร์

ในปี 2025 การเปลี่ยนแปลงทางภูมิรัฐศาสตร์ เช่น นโยบาย “อเมริกา เฟิร์ส” ของสหรัฐอเมริกา และความสัมพันธ์ที่แน่นแฟ้นระหว่างไทยกับจีน มีผลต่อการบริหารจัดการชายแดนของไทย ไทยต้องปรับตัวและวางยุทธศาสตร์เพื่อรักษาผลประโยชน์แห่งชาติ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการรักษาสมดุลความสัมพันธ์กับมหาอำนาจ เพื่อไม่ให้กระทบต่ออธิปไตยและการจัดการปัญหาชายแดนที่เปราะบาง

ข้อเสนอแนะ

หากผมเป็นรัฐบาล ผมจะมุ่งเน้นการแก้ไขปัญหาชายแดน โดยเฉพาะการรุกล้ำเขตแดนของทหารกัมพูชา ด้วยแนวทางที่ครอบคลุมและเฉียบขาด ดังนี้:

• 1. การเสริมสร้างความร่วมมือระหว่างประเทศบนหลักการที่เท่าเทียมและมีศักดิ์ศรี:
  • ยกระดับกลไกการเจรจา: จากเดิมที่เน้นการเจรจาระดับปฏิบัติการ ควรยกระดับการเจรจาในประเด็นพื้นที่ทับซ้อนและเส้นเขตแดนที่ไม่ชัดเจนไปสู่ระดับนโยบายที่สูงขึ้น เช่น คณะกรรมการชายแดนร่วม (Joint Boundary Commission – JBC) หรือระดับรัฐมนตรี เพื่อสร้างความเข้าใจร่วมกันและกำหนดกรอบการแก้ไขปัญหาที่เป็นไปได้
  • เน้นย้ำถึงหลักการอธิปไตย: ในการเจรจา รัฐบาลต้องเน้นย้ำถึงสิทธิและอธิปไตยของไทยในพื้นที่ที่ปรากฏตามหลักฐานทางกฎหมายและแผนที่ที่มีอยู่ โดยไม่ยอมให้เกิดการตีความที่บิดเบือนหรือรุกล้ำ
  • การมีส่วนร่วมของภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง: ควรสานต่อความร่วมมือกับประเทศเพื่อนบ้านและองค์กรระหว่างประเทศในการบริหารจัดการชายแดนและแก้ไขปัญหาผู้ลี้ภัย แต่ต้องคำนึงถึงผลประโยชน์และความมั่นคงของชาติเป็นหลัก โดยไม่ปล่อยให้องค์กรภายนอกเข้ามาก้าวก่ายในประเด็นอธิปไตย
• 2. การเสริมสร้างความเข้มแข็งของกลไกภายในประเทศและข้อมูลเชิงรุก:
  • การรวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูลที่แม่นยำ: จัดตั้งคณะทำงานเฉพาะกิจที่ประกอบด้วยผู้เชี่ยวชาญด้านกฎหมายระหว่างประเทศ ภูมิศาสตร์ ประวัติศาสตร์ และการทหาร เพื่อรวบรวม วิเคราะห์ และจัดทำฐานข้อมูลที่ครอบคลุมเกี่ยวกับเส้นเขตแดน สัญญา ข้อตกลง และหลักฐานที่เกี่ยวข้องกับการปักปันเขตแดนไทย-กัมพูชาอย่างละเอียด เพื่อเป็นเครื่องมือในการเจรจาและโต้แย้ง
  • การสื่อสารและสร้างความเข้าใจกับประชาชน: รัฐบาลต้องสื่อสารข้อมูลที่ถูกต้องและเป็นจริงเกี่ยวกับสถานการณ์ชายแดนและแนวทางการแก้ไขปัญหาให้กับประชาชน โดยเฉพาะอย่างยิ่งประชาชนในพื้นที่ชายแดน เพื่อสร้างความเข้าใจ ความร่วมมือ และลดความตึงเครียด
  • การเพิ่มศักยภาพการเฝ้าระวังและป้องกัน: สนับสนุนงบประมาณและเทคโนโลยีที่ทันสมัยให้กับหน่วยงานความมั่นคงในพื้นที่ชายแดน เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการเฝ้าระวัง ป้องกัน และตอบโต้การรุกล้ำเขตแดนอย่างทันท่วงที โดยใช้มาตรการทางทหารที่เหมาะสมตามสถานการณ์
• 3. การพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานและเศรษฐกิจในพื้นที่ชายแดนควบคู่ไปกับการเสริมสร้างความมั่นคง:
  • การพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานและเศรษฐกิจในพื้นที่ชายแดนจะช่วยลดความเหลื่อมล้ำ เสริมสร้างคุณภาพชีวิต และสร้างงานให้กับประชาชนในพื้นที่ ซึ่งจะนำไปสู่การเสริมสร้างความมั่นคงในระยะยาว อย่างไรก็ตาม การพัฒนาเหล่านี้ต้องสอดคล้องกับแผนการปักปันเขตแดนและไม่ละเมิดอธิปไตย
• 4. การส่งเสริมความเข้าใจระหว่างวัฒนธรรมอย่างสร้างสรรค์:
  • การส่งเสริมความเข้าใจและความร่วมมือระหว่างวัฒนธรรมจะช่วยลดความตึงเครียดและเสริมสร้างสันติภาพในพื้นที่ชายแดน การแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมและการท่องเที่ยวระหว่างประเทศสามารถเป็นเครื่องมือในการสร้างสัมพันธ์อันดี แต่ต้องอยู่ภายใต้กรอบของอธิปไตยและความมั่นคงของชาติ

บทสรุป

สถานการณ์ชายแดนไทยในปี 2025 เผชิญกับความท้าทายหลายประการที่ต้องการการวิเคราะห์และแนวทางการจัดการที่เหมาะสม โดยเฉพาะอย่างยิ่งปัญหาการรุกล้ำเขตแดนที่ส่งผลกระทบต่ออธิปไตยของชาติ การเสริมสร้างความร่วมมือระหว่างประเทศบนหลักการที่เท่าเทียม การเสริมสร้างความเข้มแข็งของกลไกภายในประเทศและข้อมูลเชิงรุก การพัฒนาเศรษฐกิจในพื้นที่ชายแดน และการส่งเสริมความเข้าใจระหว่างวัฒนธรรม จะเป็นแนวทางสำคัญในการเสริมสร้างความมั่นคงและสันติภาพในพื้นที่ชายแดนของไทยได้อย่างยั่งยืนและมีศักดิ์ศรี

คำถามเพิ่มเติม: ท่านคิดว่าอุปสรรคสำคัญที่สุดในการแก้ไขปัญหาการรุกล้ำเขตแดนในปัจจุบันคืออะไร และเราจะสามารถเอาชนะอุปสรรคนั้นได้อย่างไร?

• Facebook
• X
• Line